basketbol oyun kuralları

Basketbol saha içerisinde her bir takımda 5 (beş) oyuncunun yer aldığı ve iki takımın karşılıklı el ile oynadığı bir oyundur. Basketbol takımlarında yedekler dahil toplam 12 oyuncu yer almaktadır. Bu oyuncuların ilk 5’i saha içinde mücadele ederken geri kalan 7’si yedek oyuncu olarak yedek kulübesinde oturur. Basketbol oyununu Dünyada ilk defa oynatan kişi beden eğitimi öğretmeni James Naismith ‘dir.

Hakemler

Basketbol maçlarında, karşılaşmalar masa hakemleri hariç üç hakem tarafından yönetilir. İki hakem (baş hakem ve yardımcı hakem) saha içinde görev alırken, sayı hakemi masada görev yapar.

Saha Seçimi

Misafir takım hangi yarı sahada oynamak isterse o yarı sahayı seçebilir.

Başlama

Basketbol maçları her iki takımdan birer oyuncunun orta sahada hava atışı ile başlar. Havaya atılan topun herhangi bir oyuncuya temas etmesi ile oyun süresi başlar.

Oyun Süresi

Basketbol oyunu, 10 ‘ar dakikalık 4 periyot olarak ifade edilen çeyreklerden oluşur. Toplamda 40 dakikalık oyun süresi vardır. Oyunun durduğu veya topun saha dışında olduğu zamanlarda oyun süresi hakemler tarafından durdurulur. Serbest atış ve faul atışlarında süre durdurulur. Hakemler tarafından oyunun durdurulduğu anlarda skorbord üzerinde ki oyun süresi de durdurulur.

Takımlar

Her bir takımda toplam 12 oyuncu olabilir.
Sahaya çıkan takımların bir antrenörü ve istenilmesi durumunda yardımcı antrenörü bulunmalıdır.
Takımlar oyun süresi içinde sahada en az 2 oyuncu ile oyuna devam edebilir. Aksi durumunda takım mağlup sayılır.
Takımlar saha da 2 oyuncudan daha az oması durumunda mağlup sayılırsa, galip olacak takım önde ise sahip olduğu skor maçın sonucu kabul edilir. Ancak takım oyuncu sayısının azlığından mağlup olan takım önde ise skor 2-0 olarak kabul edilir ve diğer takım galip kabul edilir. Bunu şu şekilde örneklendirebiliriz: A Takımı önde iken oyuncu faul sayısının dolmasından dolayı yedekler dahil bütün oyuncular saha dışına alınıyor. Böyle bir durumda B takımı 2-0 galip kabul edilir. A Takımı sayı olarak B takımın gerisinde ise B takımının sahip olduğu skor maç sonucu olarak kabul edilir.

Takım Formaları

Takım formalarının ön ve arka renkleri aynı olmalıdır.
Saha içinde görev alan bütün oyuncular formlarını şortlarının içine sokmalıdır. Bu bir kuraldır.
Takım oyuncularının çorapları da aynı renk olmalıdır.
Takım formlarının ön ve arkasında yer alan numaralar forma rengine zıt bir renk olmalıdır.
Forma numaraları 4’ten başlamaktadır.

Hücum Süresi

Basketbol maçlarında toplam hücum süresi 24 saniyedir. Kendi potasının altından oyunu başlatan takım 24 saniye içinde rakip takımın potasına hücum yapmalıdır. Bu süre içinde topu rakip takımın potasına (çemberine) değdiremeyen veya sayı atamaması durumunda top diğer takıma geçer. Takımlar 8 saniye içinde kendi yarım sahasından çıkmalıdır. Takımın 8 saniye içinde kendi sahasından çıkamaması durumunda top diğer takıma geçer.

Mola

40 dakikalık 4 çeyrekten oluşan basketbol oyunu süresince
her bir takımın mola hakları bulunmaktadır. İlk periyot süresince takımların her bir periyotta 1’er mola hakkı, 4. periyotta ise 2 mola hakkı bulunmaktadır. 2. ve 3. periyot arasında takımlar 15 dakikalık bir ara dinlenme süresi kullanmaktadır. Bunu futbolda ki gibi devre arası olarak kabul edebiliriz. Her bir periyot sonunda ise 5’er dakikalık dinlenme araları bulunmaktadır.

Oyuncu Değişikliği

Basketbol maçlarında her bir takımın sınırsız oyuncu değişiklik hakkı bulunmaktadır. Her bir oyuncunun maç süresince 5 faul hakkı bulunmaktadır. Bu faul hakkı dolan oyuncular maç süresince oyuna tekrar giremezler.

Faul

Takım içinde bulunan her bir oyuncunun beş (5) faul hakkı bulunmaktadır. 5 Faul hakkını tamamlayan oyuncular maç süresince tekrar oyuna giremezler. Her bir sette takımların da toplam faul hakkı 4 ‘tür. Bunu şu şekilde örneklendirebiliriz: A Takımından oyuncular 1. periyot içinde toplamda 4 faul yaptılar. 5. faulden sonra ki her bir faul için B takımı 1’er serbest atış hakkı kazanır. A Takımı aynı set içinde 5. faulünü yaptığında hakem oyunu ve skorboardu durdurur. 4. faulden sonra ki her bir faul de B takımı A takımının potasında 1 serbest atış kullanır.

Duraklama

Müsabaka süresince hakem oyunu durdurmadığı sürece oyun ve oyun süresi devam eder. Serbest atışlarda veya topun saha dışına çıktığı durumlarda oyun süresi ve oyun durdurulur. Çizgiye temas etmeden topun havadan sahanın dışına çıkması ve herhangi bir oyuncunun çizgiye basmadan saha içinden sıçrayarak havada ki topu saha içine atması durumunda oyun devam eder.

Basketbolda Sayı

Üç sayı çizgisi içinde ve çizgiye basılarak yapılan tüm sayılar iki sayı olarak ifade edilir.
Üç sayı çizgisinin dışından çizgiye basmadan atılan sayılar ise 3 sayı olarak ifade edilir.
Serbest atış ile kazanılan ve çemberin içine giren her bir sayı 1 sayı olarak atan takımın hanesine yazılır.

Basketbolda Ceza Kuralları

Basketbolda takım oyuncuları kural ihlali veya faul yapması durumunda top rakip takıma verilir.

Faul yapıldığında ise; eğer faul yapan takımın takım faul sayısı dolmuşsa (5. Faul ise) serbest atış ile cezalandırılır.

Hücum yapan oyuncunun sayıya yönelik bir pozisyonu faul ile engellenmesi durumunda savunma yapan yakım serbest atış cezası alır. Hücum yapan oyuncunun hücum pozisyonu faul ile engellenmesine rağmen sayı atabilmiş 1 serbest atış hakkı da kazanmış olur. Eğer ki hücumu faul ile engellendiğinde hücumunu da tamamlayamamış ise yani sayısını da atamamışsa 2 serbest atış hakkı kazanır. Ve bu 2 serbest atışın her biri 1 sayı olarak ifade edilir. Çemberden geçen her bir serbest atış ile takım 1 sayı kazanır.

Oyunun Galibi

4 periyot süresi sonunda veya uzatmaların sonunda en çok sayı atan takım maçın galibi olarak ifade edilir.

Basketbol Müsabakasında Antrenörün Görevi

Antrenörler oyunun ve oyun süresinin durduğu durumlarda maç ile ilgili istatistiki bilgiler almak için hakem masasına gelebilir.
Yedek oyuncular maç süresince kendilerine tahsis edilmiş yedek oyuncu alanlarında oturmalıdır. Maç süresince ayakta antrenör harici kimse bulunamaz.
Takımın serbest atış hakkı kazanması durumunda serbest atışı kullanacak oyuncuyu belirler.
Oyun süresi içinde mola kullanma hakkı antrenörler aittir. Bu mola süresince oyunculara oyun ile ilgili taktik bilgiler verir.

Topla Oynama

Basketbol sadece el ile oynanan bir oyundur. Bacak ile oynamak ayakla topa vurmak yasaktır. İstem dışı topun ayağa temas etmesi durumunda oyunun yönü değişmediyse hakem oyunu devam ettirebilir.
Bir oyuncu yanlışlık ile kendi potasına sayı atması durumunda iki sayı rakip takımın kaptanına yazılır ve takım iki sayı kazanmış olur.
Saha dışından oyun pas atılarak başlar.
1. periyotta oyun hava atışı ile başlar. 2. 3. ve 4. periyotlarda hakem masasının karşısından orta saha alanından kenar çizgiden başlar. Sportmenlik dışı faul yapılması durumunda faul yapılan takım 2 serbest atış kullanır ve oyunu da yine aynı takım orta saha çizgisinin kenar çizgisinden kullanarak başlar.

Basketbol Saha Ölçüleri

Basketbol saha ölçüleri 28 m x 15 m’dir.
Basketbol sahası iki eşit yarım sahadan oluşur.
Orta saha içinde orta yuvarlak alanı yer almaktadır.
Basketbol potaları kenar çizgilerden 1,2 metre içeride yer alır. olur. Potanın tabya olarak ifade edilen levha boyutları ise 1,8 x 1,2 metredir.
Potada yer alan çemberin yerden yüksekliği 3,05 metredir. Çemberin çapı ise 45 cm’ dir.